Japan. Dat is een eind zwemmen en toch voor mij heel dichtbij. Mijn vriendin heeft een bovengemiddelde interesse voor echte Japanse kimono (letterlijk: hetgeen iemand draagt). Hierbij is het aandoen van de diverse stoffen (kitsuke) een kunst op zich en komt ze zo in aanraking met een heel andere wereld. Daarnaast werk ik in een Japans bedrijf, met Japanners samen en heb de mazzel gehad om voor mijn werk een keer naar het hoofdkantoor te mogen gaan. Het valt dan op hoezeer die cultuur verschilt van de onze. Ik liep daar als groot boertje rond in een immense stad met kleine mensen. Hierbij besef ik me het volgende. Als ik iemand anders bijzonder vind, vindt de ander mij vaak minstens even zo bijzonder. Een inkijkje in de literatuur uit of over een heel andere wereld.
Toen ik voor mijn werk naar Tokio afreisde, belandde een boek van de Nederlandse journalist Kjeld Duits in mijn handen. Dat wil zeggen, ik had het al een tijdje ergens liggen. De omslag noch de titel spraken me in eerste instantie aan. Maar op het juiste moment ging er een belletje rinkelen dat het gevuld was met luchtige verhalen over de Japanse cultuur. Beoordeel een boek dus niet op de omslag, maar zelfs niet op de titel. In dit geval: Vrouw breekt los. Het is een absolute aanrader om een inkijkje te krijgen in de Japanse samenleving. De onderwerpen heb ik gedeeld met Japanse collega’s. De collega waarmee ik door Tokio dwaalde was zelfs verrast door een aantal zaken die Kjeld Duits beschrijft. Niet omdat ze niet herkenbaar zijn, maar omdat ze besefte dat het de kern van haar denken en doen betreft.
Diezelfde collega heb ik gevraagd wat haar favoriete boek is. Na een korte stilte volgde Stilte, een boek door Shusaku Endo. Ze voegde daar meteen aan toe dat de verfilming Silence door Martin Scorsese haar minder aansprak. De historische roman geeft inzicht in de betekenis van religie in Japan. Dat vond ik ook bijzonder toen we in Tokio rondliepen. De rijen met mensen die een gebed of wens doen onder betaling van wat (klein)geld. Het genoemde boek heeft haar tot tranen toe geraakt… hartverscheurend huilend heeft ze in de trein gezeten toen ze het las. Ze is benieuwd wat “wij” van dit boek vinden.
De haiku dan. Een dichtvorm waarbij de drie regels achtereenvolgens vijf, zeven en vijf lettergrepen bevatten. Het is mooi om te zien hoe een haiku binnen haar beperkingen veel meer biedt dat de gemiddelde tweet van 140 karakters. Een haiku draait vaak om een gevoel, een beleving. Traditioneel zelfs beperkt tot één van de vijf Japanse seizoenen (nieuwjaar is hierbij ook een seizoen). Het is een leuke uitdaging zelf een haiku te maken. Ook leuk om die van anderen te lezen, waarbij de traditionele haiku een uitdaging is. Het vertalen van een haiku uit het Japans naar een andere taal is vrijwel onbegonnen werk, aangezien de Japanse taal heel anders met klank en lettergrepen omgaat (of wij heel anders dan de Japanners). Tom Lowestein brengt in zijn Klassieke Haiku’s een mooi beeld van de Japanse dichtkunst. Op sommige bladzijden blijf je mijmerend hangen en nodigen uit het er met anderen over te hebben.
Mijn vriendin en haar passie voor kimono is een bijzondere combinatie. Al voordat ik in een Japans bedrijf ging werken raakte zij in de ban van kitsuke. Boeken, tijdschriften, maar vooral internet leerden haar hoe een traditionele kimono gedragen wordt en over de symboliek van de kimono. Begon haar interesse met een film? De Oscar-winnende film Memoirs of a Geisha is gebaseerd op het boek door Arthur Golden. Hij schrijft over een fictieve geisha, maar noemt een persoon bij naam in zijn bronvermeldingen. Dit leidde tot een rechtszaak, aangezien die voormalig geisha onbedoeld haar geheime leven gepubliceerd zag, met zelfs doodbedreigingen tot gevolg. Een schikking volgde, maar belangrijker… de bewuste geisha schreef vervolgens haar echte memoires, getiteld Mijn leven als geisha. Over een deel van haar leven dat ze op 29-jarige leeftijd vaarwel zei. Mineko Iwasaki laat hierin zien dat het twintigste-eeuwse beeld behoorlijk afwijkt van de realiteit. Volgens mijn vriendin een absolute aanrader.
Geen ruimte meer om De huishoudster en de professor door Yoko Ogawa aan te prijzen. Op het moment dat ik dit tik krijg ik namelijk een superleuke reactie via Instagram. Een bezoekster van onze ruilnieb leest over mijn ideeën-droogte in De Duinkoerier. Laat zij nu in een werk van Japanner Haruki Murakami verzeild zijn geraakt… Kafka on the Shore. Dezelfde Murakami die lijdend onderwerp was van een vermakelijke dialoog in Eus’ Boekenclub. Ik heb me heerlijk vermaakt met Özcan Akyol, huisband Lakshmi en terugkerend eenmanspubliek Stefano Keizers. Maar kreeg zelfs een reactie van een niet-frequente boekenlezer dat dit programma de moeite van het terugkijken waard is.
